مدار فرمان کرکره برقی و تفاوت انواع آن

وقتی از قسمت های مختلف کرکره برقی صحبت می کنیم، اغلب ذهن ما سمت موتور، تیغه یا ریل می رود. اما آن قطعه ای که واقعاً همه چیز را هماهنگ می کند و مغز سیستم محسوب می شود، مدار فرمان کرکره برقی است. این مدار کوچک اما هوشمند، وظیفه دارد تا فرمان های کاربر را از طریق ریموت یا کلید دریافت کرده و در نهایت موتور را در مسیر درست به حرکت درآورد. اگر مدار فرمان از کار بیفتد، عملاً کل کرکره بی جان می شود و حتی قوی ترین موتور هم بی فایده خواهد بود. در ادامه، قصد داریم دقیق تر ببینیم مدار فرمان کرکره برقی چگونه کار می کند، چه اجزایی دارد، چه تفاوتی میان مدارهای چهار کانال و فول کانال وجود دارد و در نهایت، اگر مدار خراب شد، چه باید کرد.

مدار فرمان کرکره برقی چیست و چه وظیفه ای دارد؟

مدار فرمان در واقع قلب الکترونیکی کرکره برقی است. این قطعه معمولاً داخل جعبه ای پلاستیکی یا فلزی در نزدیکی موتور نصب می شود و همه ورودی ها و خروجی های سیستم از آن عبور می کنند.
وظیفه اش ساده ولی حیاتی است: دریافت فرمان، تحلیل آن و ارسال جریان مناسب به موتور در جهت باز یا بسته شدن کرکره.

برای مثال، وقتی دکمه ریموت را فشار می دهید، سیگنال به گیرنده مدار فرمان می رسد. این مدار با توجه به وضعیت فعلی کرکره تصمیم می گیرد کدام رله را فعال کند تا موتور در جهت باز شدن یا بسته شدن بچرخد.

به بیان ساده تر، مدار فرمان همان واسطه ای است که بین انسان و موتور ارتباط برقرار می کند. بدون آن، هیچ فرمانی تفسیر نمی شود و هیچ حرکتی شکل نمی گیرد.

اجزای اصلی مدار فرمان کرکره برقی

هر مدار فرمان از چند بخش اصلی تشکیل شده که با همکاری هم وظیفه کنترل سیستم را برعهده دارند.

1. برد اصلی یا همان مغز مدار، شامل آی سی ها، مقاومت ها و خازن هاست. این بخش وظیفه دارد سیگنال های دریافتی را تفسیر کند و خروجی مناسب برای موتور را ایجاد نماید.
2. رله ها از دیگر اجزای مهم مدار هستند. آن ها نقش کلیدهای قدرت را دارند و زمانی که مدار فرمان دستور حرکت می دهد، این رله ها جریان برق را به سیم پیچ موتور منتقل می کنند تا چرخش آغاز شود.
3. در کنار این ها، رسیور قرار دارد که همان گیرنده ریموت است. سیگنال بی سیم ریموت ابتدا به رسیور می رسد، سپس از آن جا به بخش پردازش برد ارسال می شود. برخی از بردها رسیور داخلی دارند و برخی دیگر از رسیور جداگانه استفاده می کنند.
4. ترمینال های ورودی و خروجی نیز برای اتصال کابل برق، موتور، کلید دستی، چشمی ایمنی و سایر تجهیزات در نظر گرفته شده اند.
5. در برخی مدارها، ورودی مخصوص چشمی ایمنی (فتوسل) نیز وجود دارد. این سنسور مانع از بسته شدن کرکره در زمانی می شود که جسمی در مسیر حرکت قرار گرفته است.
6. همچنین کلید دیواری یا شاسی دستی برای زمانی استفاده می شود که ریموت در دسترس نیست. با این کلید می توان کرکره را به صورت مستقیم از روی دیوار کنترل کرد.

مقاله مرتبط: آموزش نصب کرکره برقی با موتور ساید و توبلار

نحوه کار مدار فرمان کرکره برقی

روند عملکرد این مدار به ظاهر پیچیده است، اما اگر آن را مرحله به مرحله بررسی کنیم، کاملاً منطقی جلوه می کند.

1. کاربر دکمه ریموت را فشار می دهد.
2. رسیور سیگنال را دریافت کرده و به برد اصلی منتقل می کند.
3. برد بررسی می کند که کرکره در حال حاضر باز است یا بسته.
4. در صورت مجاز بودن حرکت، یکی از رله ها فعال می شود.
5. جریان به سیم های موتور ارسال شده و حرکت در جهت مشخص آغاز می گردد.
6. وقتی کرکره به انتهای مسیر می رسد، مدار با استفاده از زمان بندی یا لیمیت سوئیچ، دستور توقف را صادر می کند.

به همین ترتیب، مدار فرمان همواره وضعیت سیستم را زیر نظر دارد تا از عملکرد ایمن و دقیق موتور اطمینان حاصل کند.

انواع مدار فرمان کرکره برقی

مدار فرمان ها در چند نوع تولید می شوند، اما دو مدل آن در بازار ایران بیشترین کاربرد را دارند:
مدار فرمان چهار کانال و مدار فرمان فول کانال.
در ادامه به تفاوت این دو مدل می پردازیم تا بدانید هرکدام مناسب چه شرایطی است.

مدار فرمان چهار کانال

مدار چهار کانال یکی از رایج ترین و ساده ترین مدل های موجود در بازار است. این مدار بیشتر برای کرکره های توبلار خانگی یا مغازه های کوچک کاربرد دارد.

در این مدار، چهار کانال خروجی وجود دارد که سه تای آن به عملکردهای اصلی اختصاص یافته اند: باز شدن، بسته شدن و توقف. کانال چهارم معمولاً برای یک قابلیت اضافه مثل روشن کردن چراغ پارکینگ یا قفل برقی استفاده می شود.

مزیت بزرگ مدار چهار کانال در سادگی نصب و قیمت مناسب آن است. برای بیشتر کرکره های خانگی، همین مدل تمام نیازها را پوشش می دهد و کاربر به امکانات بیشتری احتیاج ندارد.

اما محدودیتش هم مشخص است؛ این مدار تنها برای یک موتور طراحی شده و نمی تواند چند سیستم را همزمان کنترل کند. بنابراین برای مجتمع ها یا پارکینگ های چند درب گزینه ی مناسبی نیست.

مدار فرمان فول کانال

اگر به دنبال یک مدار حرفه ای تر باشید، باید سراغ مدار فرمان فول کانال بروید. این مدل برای پروژه های بزرگ تر طراحی شده و امکانات بسیار بیشتری دارد.

در مدار فول کانال، تعداد خروجی ها بیشتر است (معمولاً ۸ تا ۱۲ عدد یا حتی بیشتر). این یعنی می توان چند موتور را همزمان یا به صورت مستقل کنترل کرد. برای مثال، در یک مجتمع می توان چند کرکره پارکینگ را با یک مدار مرکزی مدیریت نمود.

علاوه بر این، مدار فول کانال قابلیت اتصال به سنسور باد، سیستم BMS، تایمر زمان بندی، فتوسل و حتی اینترنت را دارد. برخی از مدل ها امکان برنامه ریزی روزانه یا هفتگی دارند تا در ساعت مشخصی به صورت خودکار کرکره را باز یا بسته کنند.

به همین دلیل، این مدارها بیشتر در پارکینگ های عمومی، کارخانجات، فروشگاه های زنجیره ای و ساختمان های هوشمند استفاده می شوند.

البته باید در نظر داشت که مدار فول کانال به دلیل ساختار پیچیده تر، نیاز به نصب تخصصی و سیم کشی دقیق تری دارد و قیمت آن نیز بالاتر از مدل های معمولی است. با این حال برای مکان هایی که چند کرکره همزمان کار می کنند، بهترین گزینه محسوب می شود.

تفاوت مدار فرمان چهار کانال و فول کانال

برای اینکه تفاوت این دو مدل را بهتر درک کنیم، می توان آن را به شکل خلاصه در چند مورد بیان کرد:

• مدار چهار کانال فقط برای یک موتور است، ولی مدار فول کانال می تواند چند موتور را همزمان کنترل کند.
• چهار کانال معمولاً تنظیمات ساده ای دارد، در حالی که فول کانال قابلیت برنامه ریزی دقیق، اتصال به سنسور و هماهنگی با سیستم های هوشمند را دارد.
• قیمت مدار فول کانال بیشتر است، اما در عوض امکانات و ایمنی بالاتری ارائه می دهد.
• مدار چهار کانال برای مصارف خانگی و سبک مناسب است، فول کانال برای پروژه های سنگین و صنعتی.

به زبان ساده، اگر تنها یک کرکره دارید و می خواهید با کمترین هزینه آن را کنترل کنید، مدار چهار کانال کافی است. اما اگر چند کرکره یا سیستم دارید و دنبال هماهنگی و کنترل مرکزی هستید، مدار فرمان فول کانال انتخاب حرفه ای تری خواهد بود.

در جدول زیر تفاوت این دو مدل را مشخص کرده ایم:

علائم خرابی مدار فرمان کرکره برقی

مدار فرمان هم مثل هر وسیله الکترونیکی ممکن است بعد از مدتی دچار مشکل شود. نشانه های خرابی معمولاً واضح اند؛ مثلاً وقتی کرکره به ریموت پاسخ نمی دهد، یا فقط در یک جهت حرکت می کند، یا ناگهان در نیمه راه متوقف می شود.
در بعضی مواقع، صدای کلیک از داخل جعبه مدار شنیده می شود اما موتور روشن نمی شود. یا ممکن است LED روی برد به شکل غیرعادی چشمک بزند.

بسیاری از این مشکلات مربوط به سوختن رله، خرابی خازن ها یا آسیب دیدن آی سی مرکزی است. نوسانات برق، نفوذ رطوبت یا نصب غیر اصولی هم از دلایل اصلی خرابی مدار فرمان کرکره برقی محسوب می شوند.

توصیه می شود در صورت بروز چنین علائمی، قبل از تعویض موتور یا ریموت، حتماً سلامت برد فرمان بررسی شود.

راهکارهای افزایش عمر مدار فرمان

برای اینکه مدار فرمان مدت طولانی تری کار کند، باید چند نکته ساده اما مهم را رعایت کرد.

اول اینکه محل نصب آن باید خشک و به دور از تابش مستقیم آفتاب باشد. در بسیاری از مغازه ها، مدار فرمان نزدیک کف زمین نصب می شود که باعث نفوذ گرد و خاک یا آب باران می گردد.
دوم اینکه حتماً از محافظ ولتاژ برق استفاده کنید، چون نوسان برق دشمن اصلی بردهای الکترونیکی است.
سوم اینکه در زمان شست وشوی محیط یا پارکینگ، مراقب باشید آب وارد جعبه مدار نشود.
و در نهایت، سالی یک بار توسط تعمیرکار متخصص، عملکرد مدار، رله ها و رسیور را تست کنید تا از خرابی زودهنگام جلوگیری شود.

مقاله پیشنهادی: روش حذف باطری کرکره برقی

جمع بندی

مدار فرمان کرکره برقی نقشی حیاتی در عملکرد کل سیستم دارد. این قطعه کوچک اما پیچیده است که تعیین می کند موتور در چه جهتی و با چه قدرتی حرکت کند.
اگر مدار درست کار نکند، کل کرکره بی حرکت می ماند. تفاوت مدار چهار کانال و فول کانال هم در همین بخش مدیریتی است؛ یکی برای کارهای ساده و روزمره طراحی شده، دیگری برای سیستم های حرفه ای و چند درب.

در هر صورت، شناخت نوع مدار فرمان و نگهداری صحیح از آن باعث می شود کرکره برقی شما سال ها بدون دردسر کار کند.

و اگر در نهایت مدار شما دچار مشکل شد یا نیاز به تعمیر داشت، جای نگرانی نیست؛ شرکت درب سازان ایمن فک با واحد تخصصی خدمات پس از فروش خود به نام دورژانس، آماده است تا به صورت ۲۴ ساعته کار تعمیر مدار فرمان کرکره برقی و سایر قطعات را برای شما انجام دهد.