انواع خلاص کن درب اتوماتیک شیشه ای

درب اتوماتیک شیشه ای سال هاست که در ورودی ساختمان های تجاری، فروشگاه ها، بیمارستان ها، هتل ها و حتی واحدهای مسکونی استفاده می شود و با ظاهر مدرن و عملکرد روان، تجربه ورود و خروج را راحت تر کرده است. اما این سیستم ها مانند هر تجهیز اتوماتیک دیگری، برای حرکت خود نیازمند برق هستند و در صورت قطع شدن برق یا بروز خرابی ناگهانی، عملکردشان مختل می شود. به همین دلیل تقریباً تمام برندهای معتبر، روی اپراتور خود یک سیستم خلاص کن درب اتوماتیک شیشه ای تعبیه می کنند تا در شرایط اضطراری بتوان درب را به صورت دستی باز کرد.

وجود این قابلیت نه تنها برای امنیت و ایمنی کاربران ضروری است، بلکه برای مواقع خرابی موتور، گیر کردن ریل، قفل شدن غلطک ها یا نقص سنسور نیز کاربرد بسیار مهمی دارد. بسیاری از کاربران تصور می کنند که درب اتوماتیک شیشه ای بدون برق کاملاً غیرقابل استفاده است، اما وجود خلاص کن این امکان را فراهم می کند که حتی در بدترین شرایط هم بتوان درب را آزاد کرد و از آن عبور نمود.

مکانیسم خلاص کن در برندهای مختلف متفاوت است، اما هدف همه آنها یکسان است: جدا کردن موتور و گیربکس از شاسی درب تا لت ها بدون مقاومت و بدون گیرکردن روی ریل، با فشار دست باز و بسته شوند. این سیستم معمولاً روی اپراتور نصب شده و پس از برداشتن کاور، در دسترس تکنسین یا کاربر قرار می گیرد. در طول سال های گذشته مدل های مختلفی از خلاص کن طراحی شده که هرکدام نقاط قوت، کاربردها و تفاوت های خاص خودشان را دارند. در ادامه انواع این سیستم ها را به صورت دقیق و کاربردی بررسی می کنیم و بعد از آن، با جزئیات کامل عملکرد خلاص کن در برندهای معروف مانند FAAC، Label، GEZE، SESAMO، KABA و RECORD را تحلیل خواهیم کرد.

مقاله مرتبط: آشنایی با انواع درب اتوماتیک شیشه ای

انواع خلاص کن در درب اتوماتیک شیشه ای و نحوه عملکرد آنها

اولین نکته ای که باید بدانیم این است که خلاص کن درب اتوماتیک شیشه ای همیشه روی اپراتور قرار دارد و هدف آن ایجاد امکان حرکت آزاد لت ها بدون کمک موتور است. این سیستم معمولاً از یک زبانه، ضامن یا مکانیزم قفل تشکیل می شود که با فعال شدن آن، موتور از مدار مکانیکی خارج شده و درب آزاد می شود.

۱) خلاص کن کشویی (Sliding Release) – رایج ترین مدل

یکی از رایج ترین انواع خلاص کن، مدل های کشویی هستند که روی موتور یا کنار هرزگرد نصب می شوند. در این نوع، قطعه ای فلزی یا پلاستیکی با حرکت دادن به سمت بیرون، پایین یا عقب، اتصال بین موتور و تسمه را آزاد می کند. این روش در بسیاری از سیستم های اروپایی و آسیایی استفاده می شود و به دلیل سادگی و دوام، از محبوب ترین مدل های خلاص کن است. با کشیدن این ضامن، مقاومت موتور از بین می رود و لت ها کاملاً نرم و بدون فشار دست، روی ریل جابه جا می شوند. تکنسین ها معمولاً در زمان تعمیر نیز ابتدا این خلاص کن را فعال می کنند تا بتوانند وضعیت تسمه، غلطک ها یا ریل را بررسی کنند.

۲) خلاص کن کلیدی (Key Release)

نوع دیگر خلاص کن درب اتوماتیک شیشه ای مدل کلیدی است. این نوع معمولاً برای مکان هایی که امنیت بالا اهمیت دارد استفاده می شود. در این سیستم یک قفل کوچک روی اپراتور یا کنار موتور قرار دارد که فقط با یک کلید مخصوص باز می شود. با چرخاندن کلید، ضامن داخلی آزاد شده و تسمه از چرخ دنده جدا می شود. این نوع خلاص کن برای بیمارستان ها، بانک ها، صرافی ها، ادارات دولتی یا هر مکانی که نباید هر فردی به راحتی بتواند درب را آزاد کند استفاده می شود. مزیت اصلی این مدل امنیت بالای آن و جلوگیری از دستکاری است، اما دسترسی به آن به کمی زمان و ابزار نیاز دارد.

۳) بازوی تاشونده (Break-Out / Panic System) – مخصوص خروج اضطراری

در برخی از درب های پیشرفته تر، سیستم خلاص کن به صورت Break-Out یا پنیک طراحی شده است. در این مدل علاوه بر حرکت کشویی، لت ها در شرایط اضطراری می توانند مانند یک درب لولایی به بیرون باز شوند. این قابلیت در فروشگاه ها، درمانگاه ها، هتل ها و مراکز پرتردد بسیار مهم است، زیرا در مواقع اضطراری مانند آتش سوزی یا ازدحام جمعیت، خروج سریع و بدون اتلاف وقت را امکان پذیر می کند. این نوع خلاص کن بیشتر در استانداردهای اروپایی الزامی است و بسیاری از برندهای معتبر مدل های Break-Out را به صورت سفارشی یا استاندارد عرضه می کنند.

۴) خلاص کن برقی/UPS (غیر دستی)

نوع بعدی، خلاص کن اتوماتیک یا مجهز به UPS است. در این سیستم برخلاف خلاص کن دستی، هنگام قطعی برق، دستگاه به طور خودکار به یک منبع تغذیه کمکی متصل می شود و اجازه می دهد درب چند بار باز و بسته شود یا در حالت باز باقی بماند. اگرچه این سیستم به طور مستقیم نقش خلاص کن مکانیکی را ندارد، اما در واقع کاری می کند که نیاز به خلاص کن دستی کمتر احساس شود. با این حال در همه این سیستم ها، خلاص کن دستی همچنان وجود دارد و در صورت خرابی باتری یا موتور می توان آن را فعال کرد.

مقاله مرتبط پیشنهادی: آشنایی با انواع خلاص کن راهبند

بررسی خلاص کن در برندهای مختلف درب اتوماتیک شیشه ای

پس از آشنایی با انواع خلاص کن، حالا به بخش مهم تر می رسیم: مقایسه عملکرد خلاص کن درب اتوماتیک شیشه ای در برندهای مطرح. هر کدام از این برندها طراحی مختص خود را دارند و تکنسین ها باید با نحوه عملکرد دقیق آنها آشنا باشند تا در زمان تعمیر یا سرویس دچار مشکل نشوند.

خلاص کن درب اتوماتیک شیشه ای FAAC (فک)

برند ایتالیایی فک FAAC یکی از معتبرترین تولیدکنندگان سیستم های اتوماتیک در جهان است. خلاص کن در اپراتورهای شیشه ای فک معمولاً از نوع کشویی یا کلیدی است. در مدل های قدیمی تر، ضامن روی موتور قرار داشت و با کشیدن آن به سمت پایین، گیربکس از خط حرکت خارج می شد. اما در مدل های جدیدتر، سیستم خلاص کن بسیار دقیق تر و با امنیت بیشتری طراحی شده است. این مدل ها معمولاً با کلید مخصوص آزاد می شوند تا از دستکاری افراد غیرمتخصص جلوگیری شود.

در خلاص کن درب اتوماتیک شیشه ای برند فک، پس از آزاد کردن ضامن، موتور کاملاً خلاص شده و لت ها بدون کوچک ترین مقاومت حرکت می کنند. دقیق بودن سیستم مهندسی فک باعث می شود که حتی پس از مدت زمان طولانی استفاده، مکانیزم خلاص کن دچار گیرکردگی یا سایش نشود. همچنین نصب و فعال سازی آن بسیار ساده است و تکنسین های حرفه ای معمولاً به سرعت با آن ارتباط برقرار می کنند.

خلاص کن درب اتوماتیک شیشه ای Label (لابل)

برند لابل نیز یکی دیگر از تولیدکنندگان مطرح ایتالیایی است که در ایران محبوبیت زیادی دارد. خلاص کن لابل معمولاً از نوع کشویی نرم و روان است و روی اپراتور، کنار موتور نصب می شود. این سیستم با یک حرکت کوچک فعال می شود و بدون نیاز به باز کردن قطعات پیچیده، موتور از مدار خارج می شود.

لابل به دلیل کیفیت ساخت بالا، از مکانیزم خلاص کن بسیار دقیق و کم استهلاک استفاده می کند. سیستم ریل گذاری و غلطک های این برند به گونه ای طراحی شده که پس از خلاص شدن درب، حرکت بسیار نرم و بی صدا داشته باشد. همین ویژگی باعث می شود لابل برای مراکز درمانی و هتل ها انتخاب مناسبی باشد. خلاص کن درب اتوماتیک شیشه ای در این برند معمولاً نیاز به کلید ندارد و به راحتی در دسترس تکنسین است.

خلاص کن درب اتوماتیک شیشه ای GEZE (گزه آلمان)

GEZE یکی از بهترین و قدیمی ترین برندهای تولیدکننده درب اتوماتیک شیشه ای در اروپا است. این شرکت معمولاً از سیستم های امنیتی بسیار پیشرفته استفاده می کند و خلاص کن آن نیز از این قاعده مستثنی نیست. در بسیاری از مدل های گزه، خلاص کن ترکیبی از ضامن کشویی و قفل کلیدی است. یعنی ابتدا با کلید مخصوص درب باز شده و سپس ضامن آزاد می شود.

این نوع طراحی برای جلوگیری از دستکاری و افزایش امنیت مکان های حساس به کار می رود. مدل هایی که سیستم Break-Out دارند، علاوه بر خلاص کن معمولی، به لولاهای اضطراری مجهز هستند و در مواقع نیاز می توان لت ها را به بیرون فشار داد. خلاص کن درب اتوماتیک شیشه ای در برند GEZE معمولاً بسیار بادوام است و به ندرت دچار مشکل می شود، اما فعال سازی آن کمی تخصصی تر از برندهای دیگر است.

خلاص کن درب اتوماتیک شیشه ای SESAMO (سِزامو)

این برند ایتالیایی یکی از باسابقه ترین شرکت ها در صنعت درب اتوماتیک است و خلاص کن آن بیشتر شبیه به سیستم های لابل و فک است. در بیشتر مدل های سزامو یک خلاص کن کشویی ساده وجود دارد که با حرکت به سمت خارج فعال می شود. این سیستم به گونه ای طراحی شده که حتی در صورت خرابی کامل موتور نیز بتوان درب را بدون کوچک ترین فشار باز کرد.

سزامو در برخی مدل ها سیستم پانیک یا Break-Out را نیز ارائه می دهد که در شرایط اضطراری بسیار مهم است. خلاص کن درب اتوماتیک شیشه ای این برند معمولا در دسترس و ساده است و تعمیرکاران به سرعت با آن ارتباط می گیرند. عملکرد نرم لت ها پس از فعال سازی خلاص کن یکی از مزیت های بزرگ این برند است.

خلاص کن درب اتوماتیک شیشه ای KABA (کابا)

KABA یکی از برندهای حرفه ای سوئیسی–آلمانی است که محصولاتش بیشتر برای فضاهای امنیتی مانند هتل ها، فرودگاه ها و بانک ها استفاده می شود. به همین دلیل خلاص کن کابا نیز معمولاً از نوع کلیدی و امنیتی است. ضامن داخلی با چرخاندن کلید آزاد می شود و موتور از تسمه جدا می گردد. این کار ممکن است کمی زمان بر باشد اما امنیت بسیار بالایی ایجاد می کند.

برخی مدل های این برند دارای خلاص کن دو مرحله ای هستند؛ یعنی ابتدا باید قفل امنیتی باز شود و سپس ضامن داخلی آزاد گردد. خلاص کن درب اتوماتیک شیشه ای کابا برای مراکز حساس که نباید درب بدون کنترل باز شود گزینه ای عالی است، اما برای کاربری های عمومی شاید کمی پیچیده به نظر برسد.

خلاص کن درب اتوماتیک شیشه ای RECORD (رکورد سوئیس)

رکورد یکی از دقیق ترین و قابل اعتمادترین برندهای جهان در حوزه درب اتوماتیک است. خلاص کن این شرکت معمولاً بسیار ساده و در عین حال دقیق طراحی شده است. بیشتر مدل ها یک خلاص کن کشویی دارند که با یک حرکت کوچک آزاد می شود و لت ها کاملاً سبک و بدون ایجاد مقاومت حرکت می کنند.

یکی از ویژگی های مهم خلاص کن درب اتوماتیک شیشه ای رکورد، دقت و ظرافت طراحی آن است. این سیستم به گونه ای ساخته شده که حتی پس از سال ها استفاده نیز عملکرد اولیه خود را حفظ کند. در برخی مدل ها سیستم Break-Out نیز به صورت استاندارد ارائه می شود تا در مواقع اضطراری خروج راحت و سریع انجام شود.

جمع بندی نهایی

درب های اتوماتیک شیشه ای برای عملکرد صحیح به برق نیاز دارند و در صورت قطع برق، خرابی موتور یا نقص سیستم الکترونیکی، امکان بسته یا باز کردن درب به صورت خودکار وجود ندارد. به همین دلیل استفاده از خلاص کن درب اتوماتیک شیشه ای یک ضرورت مهم است. این سیستم که معمولاً روی اپراتور نصب می شود، اجازه می دهد درب به صورت دستی و بدون مقاومت حرکت کند تا کاربران بتوانند در مواقع اضطراری از محل عبور کنند.

انواع مختلفی از خلاص کن در این سیستم ها وجود دارد؛ از مدل های کشویی ساده گرفته تا مدل های کلیدی امنیتی، سیستم های Break-Out و نسخه های دو مرحله ای که امنیت بیشتری ایجاد می کنند. نکته قابل توجه این است که هر برند طراحی اختصاصی خود را دارد و تکنسین باید با نوع خلاص کن هر برند آشنا باشد تا در زمان تعمیر یا سرویس بتواند به درستی درب را آزاد کند.

در برندهایی مانند فک، لابل، رکورد و سزامو تمرکز بیشتر روی سادگی، سرعت دسترسی و عملکرد نرم خلاص کن است، در حالی که برندهای گزه، کابا و برخی مدل های اروپایی بیشتر روی امنیت و جلوگیری از دستکاری تمرکز دارند. شناخت این تفاوت ها به کاربران و تکنسین ها کمک می کند تا انتخاب بهتری داشته باشند و در زمان خرابی، سریع تر واکنش نشان دهند.