عیب یابی و مشکلات رایج راهبند اتوماتیک

🕒 آخرین بروزرسانی: 6 مهر, 1404

عیب یابی راهبند از مهم ترین بخش های نگهداری و تضمین عملکرد صحیح سیستم های کنترل تردد به شمار می آید. این تجهیزات، حتی در صورتی که از برندهای معتبر و باکیفیت انتخاب شده باشند، در اثر استفاده مداوم، شرایط محیطی یا عدم سرویس دوره ای ممکن است دچار مشکلات فنی شوند. به همین دلیل، آشنایی با فرآیند عیب یابی و بررسی دقیق عملکرد اجزای مختلف، اهمیت بسیار زیادی دارد.

راهبندها به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در کنترل ورود و خروج خودروها در اماکن عمومی، خصوصی و سازمانی، دارای اجزای مکانیکی و الکترونیکی متنوعی هستند. هر کدام از این اجزا در صورت بروز نقص می توانند کل عملکرد سیستم را مختل کنند. برای مثال، خرابی برد الکترونیکی می تواند باعث از کار افتادن کامل سیستم شود، یا مشکلات مکانیکی مانند شکستگی فنر یا خرابی گیربکس موجب اختلال در حرکت روان بوم راهبند گردد. در برخی موارد نیز ایرادات ناشی از نوسانات برق، رطوبت یا عدم رعایت استانداردهای نصب، علت اصلی مشکلات هستند.

فرآیند عیب یابی راهبند شامل چند مرحله کلیدی است: بررسی ظاهری دستگاه و اتصالات، تست عملکرد اجزای الکتریکی و مکانیکی، شناسایی خطاها از طریق چراغ ها یا نمایشگرهای هشدار، و در نهایت رفع نقص بر اساس دستورالعمل های سازنده یا تجربه تکنسین های متخصص. استفاده از ابزارهای تست استاندارد و رعایت اصول ایمنی در این روند ضروری است تا از آسیب بیشتر به سیستم جلوگیری شود.

در این مقاله تلاش می کنیم علاوه بر معرفی متداول ترین مشکلات راهبندها مانند باز و بسته نشدن بوم، ایجاد سر و صدای غیرعادی، قطع شدن ناگهانی برق دستگاه یا کند شدن عملکرد، راهکارهای عملی و کاربردی برای رفع این موارد نیز ارائه دهیم. هدف آن است که مدیران ساختمان ها، مسئولان تاسیسات و حتی کاربران عادی بتوانند با درک بهتر این فرآیند، نگهداری مؤثرتر و اقتصادی تری از سیستم های کنترل تردد خود داشته باشند. در نهایت، عیب یابی اصولی نه تنها طول عمر دستگاه را افزایش می دهد، بلکه هزینه های تعمیرات سنگین و توقف های ناخواسته را نیز کاهش خواهد داد.

مشکلات رایج راهبندها

تصور کنید صبح زود یک پارکینگ عمومی آماده پذیرش صدها خودرو است، اما راهبند ورودی ناگهان از کار می افتد. چنین شرایطی نه تنها باعث اختلال در تردد می شود، بلکه اعتبار مجموعه را هم تحت تأثیر قرار می دهد. برخی از مشکلات رایج راهبندها عبارت اند از:

۱. باز یا بسته نشدن کامل بازو

یکی از متداول ترین ایرادهایی که در عملکرد راهبندها مشاهده می شود، مشکل در حرکت کامل بازو است. این وضعیت زمانی رخ می دهد که موتور دستگاه توان لازم برای به حرکت درآوردن بازو را نداشته باشد یا فشار سیستم هیدرولیک به هر دلیل کاهش پیدا کند. در چنین شرایطی بازو یا در نیمه راه متوقف می شود یا با کندی و ناهماهنگی بالا و پایین می رود. همچنین وجود جسم خارجی در مسیر حرکت بازو، مانند سنگ ریزه، برف، یخ زدگی یا حتی قرار گرفتن خودرو در فاصله نزدیک به پایه راهبند، می تواند مانع حرکت طبیعی آن شود. از سوی دیگر، مشکلات الکتریکی مانند نوسان جریان برق یا خرابی سنسورهای موقعیت یاب نیز در بروز این ایراد نقش دارند. در برخی موارد مشاهده شده که تنظیم نبودن میکروسوئیچ ها یا عدم سرویس به موقع قطعات مکانیکی هم باعث می شود بازو به طور کامل باز یا بسته نشود. این مشکل اگر به موقع رفع نشود، علاوه بر ایجاد صف های طولانی در ورودی و خروجی، می تواند به موتور و جک راهبند نیز آسیب های جدی وارد کند.

۲. کند شدن عملکرد

یکی دیگر از ایراداتی که به مرور زمان در راهبندها ظاهر می شود، کند شدن حرکت بازو در هنگام باز و بسته شدن است. کاربرانی که به استفاده روزانه از راهبند عادت دارند، حتی با اندکی کاهش سرعت متوجه این تغییر خواهند شد، چرا که تفاوت میان عملکرد روان و سریع دستگاه با حرکات کند و سنگین به خوبی قابل تشخیص است. کند شدن راهبند معمولاً دلایل مختلفی دارد. برای نمونه، فرسودگی تدریجی قطعات مکانیکی مانند بلبرینگ ها، فنرها یا چرخ دنده ها باعث افزایش اصطکاک شده و حرکت دستگاه را دشوار می کند. در سیستم های هیدرولیکی نیز کاهش سطح روغن، نشت در مخزن یا افت کیفیت روغن بر اثر کارکرد طولانی مدت می تواند عاملی برای کاهش سرعت باشد. از طرف دیگر، در راهبندهای الکترومکانیکی، ضعیف شدن یا خرابی خازن های موتور موجب افت توان خروجی شده و حرکت بازو کندتر از حالت معمول انجام می شود. عواملی نظیر گردوغبار، رطوبت، یا تنظیم نبودن برد کنترل نیز می توانند در تشدید این مشکل نقش داشته باشند. در صورت بی توجهی به این علامت هشداردهنده، کندی عملکرد نه تنها موجب نارضایتی کاربران و ایجاد صف های طولانی در ساعات پرتردد خواهد شد، بلکه در درازمدت به افزایش فشار روی موتور و سایر اجزای راهبند و در نتیجه کاهش عمر مفید دستگاه منجر می شود.

۳. ایجاد سر و صدا

یکی از نشانه های جدی خرابی یا نیاز به سرویس دوره ای در راهبندها، شنیده شدن صداهای غیرعادی هنگام عملکرد دستگاه است. در حالت عادی، راهبند باید حرکت نرم و نسبتاً بی صدا داشته باشد، اما هنگامی که صداهایی مانند تق تق، ساییدگی یا وزوز شنیده می شود، این موضوع هشداری روشن از بروز مشکل در بخش های مکانیکی یا هیدرولیکی دستگاه است. در بسیاری از موارد، این صدا ناشی از اصطکاک غیرطبیعی در قطعاتی نظیر چرخ دنده ها، بلبرینگ ها یا شفت ها است که به دلیل کمبود روانکاری یا فرسودگی بیش ازحد دچار آسیب شده اند. اگر روغن کاری قطعات به موقع انجام نشود، سایش فلز با فلز افزایش یافته و علاوه بر ایجاد صداهای آزاردهنده، طول عمر مفید راهبند به شدت کاهش پیدا می کند.

در مدل های هیدرولیکی، مسئله می تواند پیچیده تر باشد. ورود هوا به سیستم روغن یا کاهش کیفیت و غلظت آن باعث ایجاد حباب و در نتیجه تولید صدای غیرمعمول در هنگام عملکرد بازو می شود. در برخی موارد نیز شکستگی یا لقی بیش ازحد در اتصالات مکانیکی منجر به لرزش و ایجاد سر و صدای شدید خواهد شد. از سوی دیگر، نصب نادرست دستگاه، پایه گذاری غیر اصولی یا قرار گرفتن راهبند روی سطح ناهموار نیز می تواند منبعی برای ایجاد نویز باشد. چنین مشکلاتی در ابتدا شاید تنها آزاردهنده به نظر برسند، اما در صورت بی توجهی، می توانند به خرابی های پرهزینه تری منجر شوند. رسیدگی سریع و سرویس منظم، بهترین راهکار برای جلوگیری از گسترش این ایرادات است.

۴. خرابی موتور

موتور به عنوان قلب تپنده راهبند، اصلی ترین بخش در عملکرد صحیح این سیستم به شمار می رود و هرگونه آسیب یا اختلال در آن می تواند کل دستگاه را از کار بیندازد. یکی از رایج ترین نشانه های خرابی موتور، داغ شدن بیش از حد آن است. وقتی موتور الکترومکانیک در اثر فشار کاری زیاد، نبود تهویه مناسب یا افزایش بار مکانیکی دچار گرمای غیرعادی شود، به مرور سیم پیچ ها آسیب دیده و احتمال سوختگی کامل وجود دارد. در چنین شرایطی راهبند ممکن است ابتدا با کاهش توان و کند شدن بازو واکنش نشان دهد و در نهایت به طور کامل متوقف شود.

از سوی دیگر، مشکلات برقی مانند نوسان شدید ولتاژ، اتصال کوتاه یا استفاده از کابل کشی غیراستاندارد نیز می توانند به موتور آسیب وارد کنند. در سیستم های هیدرولیکی نیز خرابی پمپ فشار یا نشت در مدار هیدرولیک نقش مشابهی را ایفا می کند؛ چرا که در صورت افت فشار روغن، نیروی کافی برای به حرکت درآوردن بازو تأمین نمی شود و دستگاه عملاً از کار می افتد. علاوه بر این، فرسودگی یاتاقان ها، نفوذ گردوغبار یا رطوبت به داخل موتور، و حتی نصب نادرست می تواند طول عمر این بخش حیاتی را کاهش دهد.

بی توجهی به خرابی موتور نه تنها باعث توقف عملکرد راهبند می شود، بلکه هزینه های تعمیر یا تعویض آن نیز بسیار سنگین خواهد بود. به همین دلیل توصیه می شود همواره سرویس های دوره ای موتور جدی گرفته شده و دمای عملکرد، صدای غیرعادی یا بوی سوختگی به عنوان علائم هشداردهنده در نظر گرفته شود.

۵. مشکل در برد کنترل یا سنسورها

در بسیاری از موارد مشاهده می شود که راهبند از نظر مکانیکی و حتی موتور کاملاً سالم است، اما فرمان های لازم برای باز یا بسته شدن به آن منتقل نمی شود. ریشه این مشکل معمولاً در بخش های الکترونیکی دستگاه یعنی برد کنترل یا سنسورها قرار دارد. برد کنترل به منزله مغز راهبند عمل کرده و وظیفه دارد تمام سیگنال های دریافتی از ریموت، کلید دستی یا سیستم مدیریت هوشمند را پردازش کرده و دستور مناسب را به موتور یا پمپ هیدرولیک ارسال کند. هرگونه خرابی در این بخش، از سوختن قطعات الکترونیکی گرفته تا نوسان جریان برق یا نفوذ رطوبت به برد، باعث می شود ارتباط بین کاربر و راهبند مختل گردد.

از سوی دیگر، تنظیم نبودن سنسورها نیز می تواند عامل مهمی در عدم دریافت یا اجرای فرمان ها باشد. برای مثال، سنسور تشخیص مانع اگر به درستی کالیبره نشده باشد، ممکن است بازو را بدون دلیل متوقف کند یا اجازه بسته شدن کامل را ندهد. همچنین قطع شدن یا شل شدن اتصالات داخلی، فرسودگی سیم کشی، یا آسیب دیدگی کانکتورها بر اثر فشار مکانیکی از دیگر دلایل متداول بروز این مشکل هستند. در برخی موارد حتی نویزهای الکترومغناطیسی ناشی از دستگاه های اطراف می توانند عملکرد سنسورها یا برد را مختل کنند.

پیامد چنین اختلالی معمولاً سردرگمی کاربران و ایجاد ترافیک در ورودی و خروجی مجموعه است، زیرا راهبند بدون دلیل مشخص از واکنش به فرمان ها خودداری می کند. رسیدگی سریع به این مشکلات، بررسی دوره ای برد کنترل، تست سلامت سنسورها و اطمینان از کیفیت اتصالات داخلی می تواند از توقف های ناگهانی و هزینه های اضافی جلوگیری کند.

۶. ریموت کنترل عمل نمی کند

یکی از مشکلات رایجی که کاربران راهبندها با آن مواجه می شوند، عدم واکنش دستگاه به فرمان صادرشده از طریق ریموت کنترل است. در ظاهر این ایراد ساده به نظر می رسد، اما دلایل مختلفی می تواند پشت آن قرار داشته باشد. نخستین و شایع ترین علت، تمام شدن یا ضعیف شدن باتری ریموت است که موجب کاهش برد و در نهایت قطع کامل سیگنال می شود. در چنین شرایطی، تعویض باتری معمولاً مشکل را برطرف می کند.

عامل دیگر، تداخل فرکانسی با سایر دستگاه های بی سیم در محیط است. تجهیزاتی مانند مودم های وایرلس، سیستم های بی سیم امنیتی یا حتی دستگاه های صنعتی می توانند فرکانس مشابهی با ریموت داشته باشند و باعث شوند فرمان ارسالی به راهبند به درستی دریافت نشود. این تداخل ها به ویژه در محیط های شلوغ و پرتراکم بیشتر به چشم می آید.

همچنین در برخی موارد، کد ریموت از حافظه برد کنترل پاک می شود یا به درستی شناسایی نمی گردد. این اتفاق ممکن است در اثر نوسانات برق، ریست شدن سیستم یا دستکاری ناخواسته تنظیمات رخ دهد. خرابی قطعات داخلی ریموت، شکستگی دکمه ها یا نفوذ رطوبت نیز از دیگر عواملی هستند که عملکرد صحیح آن را مختل می کنند.

در صورت بروز چنین مشکلی، ابتدا باید ساده ترین موارد مانند وضعیت باتری بررسی شود و سپس در صورت لزوم، ریموت دوباره کددهی گردد. اگر مشکل همچنان باقی بماند، بررسی تخصصی توسط تکنسین برای رفع تداخل فرکانسی یا تست سلامت برد کنترل ضروری خواهد بود.

۷. قطع و وصل ناگهانی برق یا فیوزها

یکی از مشکلاتی که عملکرد راهبندها را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد، نوسانات ناگهانی برق یا سوختن فیوزهای محافظ است. در چنین شرایطی، دستگاه ممکن است به طور موقت متوقف شود یا کاملاً از کار بیفتد و کاربر را در موقعیت دشواری قرار دهد. استفاده از کابل کشی غیر استاندارد، اتصالات شل یا فرسوده و نبود محافظ ولتاژ، همه از عواملی هستند که احتمال وقوع این مشکل را افزایش می دهند.

نوسانات برق می تواند باعث آسیب مستقیم به برد کنترل، موتور و سایر قطعات حساس الکترونیکی شود. حتی در صورتی که فیوز بسوزد و از آسیب شدید جلوگیری کند، توقف ناگهانی سیستم نه تنها روند تردد خودروها را مختل می کند، بلکه می تواند موجب فشار مکانیکی غیرضروری بر بازو و موتور نیز شود. علاوه بر این، نوسانات مکرر برق طول عمر قطعات الکترونیکی را کاهش داده و هزینه تعمیرات را افزایش می دهد.

برای پیشگیری از چنین مشکلاتی، توصیه می شود که نصب راهبند همراه با محافظ ولتاژ و کابل کشی استاندارد انجام شود، فیوزها به صورت دوره ای بررسی شوند و در صورت مشاهده هرگونه نوسان یا اختلال در برق ورودی، اقدامات اصلاحی فوری صورت گیرد. این مراقبت ها نه تنها از خرابی های پرهزینه جلوگیری می کند، بلکه امنیت و سهولت استفاده از راهبند را نیز تضمین می کند.

مقاله پیشنهادی برای مطالعه بیشتر: عیب یابی و تعمیر راهبند اتوماتیک

مراحل عیب یابی راهبند

عیب یابی راهبند دقیقاً شبیه حل یک معمای فنی است. باید مرحله به مرحله پیش رفت تا علت اصلی پیدا شود. در ادامه، یک سناریوی فرضی را در نظر بگیریم:

فرض کنید در یک مجتمع اداری، راهبند ورودی ناگهان متوقف شده است. چه باید بکنیم؟

مرحله اول: بررسی منبع تغذیه

• آیا برق ورودی برقرار است؟
• فیوزها سالم اند یا سوخته اند؟
• نوسان برق وجود دارد یا خیر؟
  گاهی فقط با تعویض یک فیوز ساده، مشکل حل می شود.

مرحله دوم: بررسی موتور یا سیستم هیدرولیک

اگر برق برقرار بود اما بازو حرکت نکرد، باید موتور یا پمپ هیدرولیک بررسی شود. صدای غیرطبیعی موتور یا عدم چرخش آن، نشانه خرابی سیم پیچ یا یاتاقان است. در سیستم های هیدرولیک، سطح روغن و فشار پمپ باید کنترل شود.

مرحله سوم: تست سنسورها و چشمی ها

ممکن است راهبند به خاطر تشخیص غلط سنسورها عمل نکند. سنسورهای کثیف یا ناهم تراز می توانند جلوی عملکرد صحیح را بگیرند. تمیز کردن ساده یا تنظیم مجدد زاویه آن ها مشکل را برطرف می کند.

مرحله چهارم: بررسی برد و تنظیمات نرم افزاری

برد کنترل به عنوان مغز سیستم عمل می کند. اگر کددهی ریموت پاک شده باشد یا تنظیمات داخلی تغییر کرده باشند، بازو هیچ واکنشی نشان نخواهد داد. در این حالت، ریست کردن یا بارگذاری دوباره نرم افزار برد لازم است.

مرحله پنجم: تست مکانیکی

گاهی بازوی راهبند گیر کرده است یا فنرهای داخلی شل شده اند. بررسی اجزای مکانیکی باید با دقت و ترجیحاً توسط تکنسین حرفه ای انجام شود.

راه های پیشگیری از خرابی ها

همیشه پیشگیری ساده تر و کم هزینه تر از تعمیر است. سرویس های دوره ای نه تنها طول عمر راهبند را افزایش می دهند بلکه مانع بروز بسیاری از مشکلات می شوند.

• بازرسی ماهانه: کابل ها، پیچ ها و اتصالات باید هر ماه بررسی شوند.
• روغن کاری اجزا: قطعات مکانیکی در سیستم های الکترومکانیک نیاز به روانکاری منظم دارند.
• کنترل سیستم هیدرولیک: سطح روغن باید مرتب چک شود و در صورت کدر یا کثیف بودن، تعویض گردد.
• تمیز کردن سنسورها: کوچک ترین گرد و غبار روی چشمی ها می تواند عملکرد کل سیستم را مختل کند.

نقش برندها در کاهش مشکلات

واقعیت این است که انتخاب برند معتبر نقش مهمی در کاهش خرابی  ها دارد. برندهای شناخته  شده  ای مانند مگنتیک (Magnetic) ، فک (FAAC)، فادینی (Fadini)، نایس (Nice)، بی اف تی (BFT) به دلیل کیفیت ساخت بالا، دوام طولانی و طراحی مهندسی شده، جزو گزینه های قابل اعتماد بازار محسوب می شوند. در مقابل، راهبندهای چینی هرچند قیمت اقتصادی تری دارند، اما به دلیل استهلاک سریع تر و عمر مفید کمتر، معمولاً با خرابی های بیشتری مواجه می شوند. به همین دلیل بسیاری از مجموعه های حرفه ای ترجیح می دهند به جای صرفه جویی کوتاه مدت، روی برندهای معتبر سرمایه گذاری کنند. این انتخاب در بلندمدت موجب کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری و اطمینان بیشتر در عملکرد روزانه خواهد شد.

اهمیت قرارداد پشتیبانی و خدمات تخصصی

فرض کنید در یک مرکز خرید بزرگ، راهبندها در روز تعطیل رسمی از کار بیفتند. آیا می توان تا روز کاری بعدی منتظر ماند؟ قطعاً نه. اینجاست که قرارداد پشتیبانی و سرویس های دوره ای معنا پیدا می کنند.

مزایای چنین قراردادهایی:

• بازدید منظم و رفع ایرادات جزئی قبل از تبدیل شدن به خرابی بزرگ
• دسترسی به قطعات یدکی اصلی
• سیستم استندبای در صورت خرابی جدی
• پشتیبانی ۲۴ ساعته حتی در روزهای تعطیل

جمع بندی

اگرچه راهبندها سیستم های مطمئن و پرکاربردی هستند، اما هیچ تجهیزی از خرابی مصون نیست. شناخت مشکلات رایج راهبندها و دانستن مراحل عیب یابی راهبند به شما کمک می کند تا سریع تر علت را پیدا کنید و هزینه های تعمیرات را به حداقل برسانید. برند معتبر، سرویس دوره ای و قرارداد پشتیبانی سه عاملی هستند که تضمین می کنند سیستم شما همیشه آماده به کار باقی بماند.

به یاد داشته باشید، خرابی راهبند فقط یک مشکل فنی نیست؛ توقف آن می تواند امنیت، تردد و اعتبار مجموعه شما را نیز تحت تأثیر قرار دهد. پس بهتر است همیشه چند قدم جلوتر باشید.